Vanaf 1 januari 2022 nemen opdrachtgevers, die de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) hebben ondertekend, veiligheidsbewustzijn als verplichting op in aanbestedingen of contracten. Die gezamenlijke afspraak wordt Veiligheid in Aanbesteding (ViA) genoemd en wordt in de praktijk vormgegeven door de Veiligheidsladder/Safety Culture Ladder van de NEN. Veiligheidsbewustzijn wordt in stand gehouden door een goede veiligheidscultuur. Het creëren daarvan kost tijd. Dus om aan de ViA afspraak te voldoen, begint u liever vandaag dan morgen.
De Veiligheidsladder / Safety Culture Ladder
De Veiligheidsladder, sinds maart 2020 de Safety Culture Ladder, is een aanvulling op bestaande veiligheidssystemen als VCA, OHSAS18001/ ISO45001 of een bedrijfseigen Veiligheidsmanagementsysteem. Omdat het een aanvulling is, is het niet nodig een handboek, procedures of flowcharts op te stellen.
Het is juist een goede gelegenheid om te kijken naar de aanwezige afspraken die er opgesteld zijn. Waarom hebben wij dit zo afgesproken op papier? Daarmee is het een extra realiteitscheck of de huidige veiligheidsafspraken (instructies, procedures etc.) daadwerkelijk werken in de praktijk. Want wat is een veiligheidscultuur? Een veiligheidscultuur is hoe er in de praktijk met veiligheid wordt omgegaan in een organisatie (de attitudes en meningen over beleid en procedures).
Met de Safety Culture Ladder maakt u de stap van papieren veiligheid naar bewuste veiligheid. Want als niemand weet waarom er een bepaalde procedure is en het nut hiervan ook niet duidelijk is, hoe groot is dan de kans dat men deze procedure naleeft?
Vragen stellen
Die waarom vraag (waarom hebben wij dit zo afgesproken op papier?), is niet de enige vraag die u kan helpen bij het bouwen van een veiligheidscultuur. Uw eigen veiligheidssysteem is het eerste uitgangspunt naar bewuste veiligheid. Door hier kritisch naar te kijken, zet u eerste belangrijke stappen. Daarbij kunt u vragen stellen als:
- Doet het systeem wat het moet doen?
- Zijn risico’s beheerst?
- Wat gaat er goed?
- Wat kan er beter?
- Wat is de ‘gap’ tussen het huidige systeem en de eisen van de Safety Culture Ladder?
Stel deze vragen niet alleen aan uzelf als KAM-functionaris, maar ook aan de directie, top- en middelmanagement, de staf en uitvoerende medewerkers. Betrek hier ook uw vaste opdrachtnemers bij. Door deze vragen te stellen, krijgt u inzicht in de ‘gaps’ waar u op kunt acteren.
Een interne audit
Om nog meer inzage te krijgen in de ‘gaps’, biedt een interne audit uitkomst. Zo’n interne audit kunt u uitvoeren middels de Webtool van de NEN. De manier waarop u deze audit uitvoert hangt af van welke vorm van de Safety Culture Ladder u implementeert in uw organisatie:
Voor SCL Light is gebruik van minimaal de SAQ Compact verplicht.
Voor Approved Self Assesment is gebruik van SAQ Compact verplicht.
Voor de SCL original en de SCL is je methodiek voor de interne audit vrij.
(meer weten over de diverse vormen van de Safety Culture Ladder, lees dan deze blog)
Als u de uitkomsten van de interne audit heeft verwerkt in een Gap analyse en een actieplan heeft opgesteld, is het tijd om contact op te nemen met een LCI (Ladder Certificerende Instelling), zoals TÜV NORD Nederland, om alvast de audit in te plannen.
Werkgroepen
Werkgroepen zijn een middel waarop vragen aan alle lagen binnen een organisatie gesteld kunnen worden en medewerkers actieve inbreng hebben. Nodig daarbij medewerkers, uit alle lagen van de organisatie, uit voor de werkgroepen. Maak afspraken met de werkgroepen over termijnen en output en laat hen de voortgang rapporteren aan de directie of laat de directie ook deelnemen aan projectgroepen. Zo weet de directie wat er speelt en blijven zij inhoudelijk betrokken.Mogelijke onderwerpen van deze werkgroepen kunnen zijn:
- Leiderschap. Wat is leiderschap, wat is gewenst leiderschap en wat is hier voor nodig?
- Onboarding. Hoe kunnen we nieuwe en tijdelijke medewerkers informeren over en meenemen in onze (gewenste) veiligheidscultuur?
- Belonen van positief gedrag. Hoe belonen we positief gedrag? Belonen hoeft immers niet materieel te zijn!
- Positieve meldcultuur. Hoe stimuleren we het melden van ongevallen, maar juist ook bijna ongevallen en gevaarlijke situaties.
- Wat vinden wij gewenst gedrag? Geef inhoud aan kreten als “We werken veilig of we werken niet”. Bijvoorbeeld door opstellen en introduceren van Life Saving Rules.
Bouw een stevig fundament
Om een goede veiligheidscultuur op te bouwen is het belangrijk dat het fundament in orde is. De basis van veilig werken moet er zijn. Met een VCA certificaat is deze basis er bijvoorbeeld. Daarnaast is de attitude aangaande veilig werken nog wel het belangrijkste voor een stevig fundament. Als er bij medewerkers bijvoorbeeld geen vertrouwen is in de organisatie of het management, dan is het enorm lastig om iedereen mee te krijgen en onderdeel te laten zijn van de nieuwe veiligheidscultuur. Er dient dan eerst aan het wederzijds vertrouwen gewerkt te worden.
Maak gebruik van aanwezige expertises
Bij medewerkers is vaak al veel expertise aanwezig, ook op het gebied van veiligheid. Waarom zou een KAM-functionaris moeten verzinnen hoe iemand veilig werkt? Iedere medewerker wil toch aan het eind van de dag veilig en gezond thuiskomen en dat wil het management toch ook? Iedereen heeft hier ervaring en ideeën over, maak hier gebruik van. Daarbij kan het ook geen kwaad om u als organisatie kwetsbaar op te stellen. Wees blij met feedback en reageer hier positief op.
Neem de tijd
Zoals al gesteld in de inleiding, het creëren van een veiligheidscultuur kost tijd. Een cultuur verandert u immers niet in een paar maanden. Blijvende aandacht en actie is noodzakelijk om een gewenste cultuur te bereiken en in stand te houden. Neem daarvoor dan ook de tijd, zodat de gewenste verandering niet volgende week al weer vergeten is.
Leren van anderen?
Hopelijk heeft deze tekst u meer inzage gegeven in het creëren van een veiligheidscultuur en heeft u iets aan bovenstaande tips. Maar natuurlijk zijn er nog veel meer tips die we kunnen delen. De experts van TÜV NORD nomen dagelijks in contact met uiteenlopende bedrijven en weten precies wat werkt, én waar het vaak misgaat. Zij delen 17 best practices voor een positieve en energieke veiligheidscultuur om veiligheid in het DNA van uw organisatie te krijgen. Zodat u het wiel niet opnieuw hoeft uit te vinden. Succes!
Download 17 best practices hier.
Onderwerpen:
Alle onderwerpen Normkennis Certificeren veilig werken Veiligheidsladder bouw
