Een veilige werkvloer wordt gestimuleerd en getoetst middels diverse certificatieschema’s. De bekendste is wellicht het VCA schema en dit schema is bij veel aanbestedingen een vereiste. Echter, met de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) is in veel bouwprojecten aantoonbare veiligheidsbewustzijn per 1 januari 2022 een vereiste voor samenwerking. De Safety Culture Ladder (voorheen Veiligheidsladder) helpt hierbij. In deze blog gaan we dieper in op de twee schema’s, VCA en Safety Culture Ladder (SCL), en onderzoeken we in hoeverre deze twee normen elkaar aanvullen en op elkaar kunnen volgen.
Om het aantal incidenten in een organisatie terug te dringen is er veiligheidsbewustzijn nodig in alle lagen van de organisatie. In VCA en ISO 45001 wordt al aandacht besteed aan veiligheidsbewustzijn, maar de Safety Culture Ladder neemt het veiligheidsbewustzijn als focuspunt.
VCA en veilig gedrag
Het VCA certificaat is bedoeld om ongevallen op de werkvloer te voorkomen. VCA staat voor de Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers. In deze checklist staan eisen op het gebied van veiligheid en gezondheid. Deze checklist helpt werknemers om veiliger en gezonder hun werk te doen doordat ze gewezen worden op de arbeidsrisico’s die ze lopen tijdens het werk.
Safety Culture Ladder en veilig gedrag
De VCA checklist richt zich vooral op maatregelen, de Safety Culture Ladder (voorheen Veiligheidsladder) houdt zich meer bezig met de mens zelf. De SCL is een beoordelingsmethode om het veiligheidsbewustzijn en de veiligheidscultuur in een organisatie te meten. De Safety Culture Ladder bestaat uit 5 treden. Elke trede vertegenwoordigt een bepaald niveau van volwassenheid op het gebied van de veiligheidscultuur in een bedrijf. Een Ladder Certificerende Instelling (LCI), zoals TÜV NORD, controleert of een organisatie voldoet aan de eisen die per trede zijn gesteld.
VCA als opstap naar de Safety Culture Ladder
In aanbestedingen zien we al jaren dat het VCA certificaat als eis is opgenomen. Echter, is daarbij de Veiligheidsladder in opkomst. Helemaal nu in het kader van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) de VIA afspraak (Veiligheid in Aanbestedingen) is opgenomen, waarin staat dat per 1 januari 2022 veiligheidsbewustzijn verplicht wordt voor samenwerking.
Maar als u het VCA certificaat al in handen heeft, is de stap naar de Safety Culture Ladder dan zo gemaakt? De SCL vereist meer inspanning op veiligheidsbewustzijn gebied dan het VCA schema. U zult binnen alle lagen van de organisatie veiligheidsbewustzijn door moeten voeren om tot certificering te komen. De focus ligt niet alleen op het werken op projecten, maar juist op veiligheidsbewustzijn binnen de gehele organisatie.
Het is niet zo dat u vrijstellingen verkrijgt als u al een VCA certificaat heeft. De SCL is namelijk geen nieuwe standaard voor het beoordelen van een Veiligheid & Gezondheid-managementsysteem (VGM), maar een tool om houding en gedrag op het gebied van veiligheid en gezondheid objectief te meten. Daarmee is de Safety Culture Ladder aanvullend op systeemnormen als de VCA.
Wanneer u VCA certificering op zak heeft, heeft u wel al enkele indicatoren op het gebied van veiligheidsbewustzijn. De 2017 versie van de VCA norm is al meer toegespitst op veilig gedrag en bewustwording. We pakken de VCA norm erbij en zoomen in op de delen waar veiligheidsbewustzijn een rol heeft.
Veiligheidsbewustzijn in de VCA 2017
Vooral in vraag 4.2 en 1.6 van de VCA-norm (beide verplicht voor VCA** en VCA-Petrochemie) zien we zaken terugkomen waarin veiligheidsbewustzijn een rol speelt. In 4.2 wordt gevraagd of uw organisatie een programma heeft voor het beïnvloeden van het VGM (Veiligheid, Gezondheid en milieu)-bewustzijn en VGM-gedrag. Dit is meer dan op papier zetten dat u VGM-bewustzijn belangrijk vindt, het houden van extra toolboxmeetings en het ophangen van een poster. Een goed programma is niet reactief maar proactief! In vraag 1.6 wordt de directie gevraagd het programma voor VGM-bewustzijn en –gedrag te beoordelen. Wat wilt uw directie bereiken en hoe groot is de betrokkenheid bij en effectiviteit van het programma.
Maar ook de volgende vragen uit de VCA norm helpen u in de voorbereiding op de Safety Culture Ladder. Kijk hier ook kritisch naar:
Vraag 1.4 (aanvullende vraag VCA** en verplicht voor VCA-P) Beoordeling van leidinggevenden op VGM-bewustwording met als doelstelling het positief beïnvloeden van VGM-gedrag van leidinggevenden: In hoeverre is VGM-(voorbeeld)gedrag hier in meegenomen (zie ook relatie met 1.3 functieomschrijving leidinggevende)?
Vraag 2.3 LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse): Hoe serieus nemen medewerkers dit en wat is de reactie van leidinggevenden als medewerkers aangeven dat het niet veilig is?
Vraag 4.1 (ook voor VCA*) Toolboxmeeting met als doelstelling het bevorderen van VGM-bewustzijn en bedoelt voor bevordering van communicatie tussen leidinggevende en medewerkers: Worden medewerkers in de gelegenheid gesteld om VGM-onderwerpen in het reguliere overleg aan de orde te stellen etc.?
Vraag 7.1 Werkplekinspecties mogen ook door operationeel medewerkers worden uitgevoerd (o.v.v. operationeel leidinggevende).: Wat is de diepgang van de uitgevoerde inspecties, zijn medewerkers betrokken, worden positieve bevindingen met de medewerkers gedeeld en worden acties opgevolgd?
Vraag 7.2 Trendanalyse (ook positieve bevindingen): Wat moet er beter, gaan er al zaken goed, waarom gaat dit goed?
Vraag 10.2 VGM-prestaties van regelmatig ingeschakelde onderaannemers worden beoordeeld: Worden hier ook gedragscomponenten in mee genomen?
Daarnaast speelt veiligheidsbewustzijn met name een grote rol in hoofdstuk 11 van de VCA-norm. Dit hoofdstuk gaat over het melden van ongevallen en incidenten. Een voorwaarde hiervoor is een positieve meldcultuur. Komen er meldingen binnen en wat gebeurt hiermee?
Van VCA naar de Safety Culture Ladder
Veel VCA vragen zijn dus in andere bewoordingen opgenomen als beoordelingscriteria in de 6 bedrijfsaspecten van de Safety Culture Ladder (Veiligheidsladder). Zijn al deze aspecten uit de VCA goed eigen gemaakt door een organisatie, dan kan de stap naar de SCL genomen worden. Indien niet, dan is er nog werk aan de winkel.
Wanneer u gaat voor Safety Culture Ladder certificering is het verstandig om te starten met een gap-analyse. Hiermee maakt u een vergelijking tussen de bestaande en de gewenste situatie en stelt u de gap (kloof) vast tussen deze twee situaties. Vervolgens heeft u inzicht in de stappen die u moet nemen om tot de gewenste situatie te komen om te certificeren op de Safety Culture Ladder.
Aan de slag met veiligheidsbewustzijn
Concreet aan de slag met Veiligheidsbewustzijn? Dat kan met onze gesprekkaartjes. Hiermee krijgt u verborgen meningen boven tafel en wellicht gouden inzichten voor verbeteringen op het gebied van veiligheid. Hiermee zet u weer een stap dichterbij Veiligheidsladder certificering.
Onze 'gesprekskaartjes om bewustzijn en veilig gedrag te verhogen' helpen u de inzichten te krijgen die nodig zijn voor een langdurige verandering.
Onderwerpen:
Alle onderwerpen Normkennis Certificeren VCA veilig werken Veiligheidsladder bouw
