1 Januari 2024 wordt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) van kracht. Met deze wet verhuist de technische toetsing aan het vigerende Bouwbesluit en het bouwtoezicht van de gemeente naar erkende Kwaliteitsborgers. Dit betekent dat het bouwproces en de verantwoordelijkheden per speler veranderen. Wij lichten een aantal zaken uit waarmee u rekening moet houden na ingang van de Wkb.
1. Bouwtechnische gedeelte vergunningaanvraag niet meer via gemeente
Wanneer er nu een bouwproject wordt gestart, moet er allereerst bij de gemeente een omgevingsvergunning aangevraagd worden. Dit bestaat uit een welstandstoets, ruimtelijk en bouwtechnisch (Bouwbesluit) gedeelte. Het laatste gedeelte, bouwtechnisch, gaat weg bij de gemeente.
Wanneer u start met een project, dient u eerst een aanvraag voor een vergunning voor de ruimtelijke toets (o.a. bestemmingsplan, milieu, welstand en Ruimtelijke Ordening) in. Wanneer de vergunning wordt verleend, kan een melding gedaan worden bij de gemeente voor het bouwtechnische deel. In dat deel moet aangegeven worden met welke Kwaliteitsborger en instrument u werkt. Dus niet de gemeente zelf, maar de Kwaliteitsborger controleert de tekeningen en berekeningen. De gemeente checkt enkel of de Kwaliteitsborger erkend is en of het toe te passen instrument is toegestaan.
2. Gedetailleerdere berekeningen en stukken dienen altijd aangeleverd te worden
De gemeente is dus niet langer verantwoordelijk voor de technische toetsing van een bouwproject, de Kwaliteitsborger is dit voortaan. Dit is een erkende/gecertificeerde kwaliteitsborger die erop toeziet of het bouwwerk voldoet aan het Bouwbesluit. Op deze Kwaliteitsborgers wordt ook weer toegezien en ze werken met goedgekeurde, toegelaten, instrumenten voor kwaliteitsborging.
Dit betekent dat het toezicht op een veel eenduidigere manier gaat plaatsvinden dan voorheen. Omdat de ene gemeente strenger toezicht hield dan de ander. Zo kon het bijvoorbeeld zijn dat een bepaalde gemeente met minimale tekeningen en berekeningen een vergunning werd afgegeven, dat is straks niet meer aan de orde. Een Kwaliteitsborger moet een 100% toets doen om risico’s te borgen. Dus dan wordt daadwerkelijk alles opgevraagd. Dit betekent dat een aannemer en constructeur wellicht meer moeten berekenen en aanleveren dan voorheen.
Let op, dit geldt ook bij een kleine vergunning plichtige aanbouw. Bij een kleine aanbouw vraagt een gemeente vaak minimale zaken op. Een Kwaliteitsborger vraagt wel om noodzakelijke berekeningen en tekeningen. Zij willen namelijk meer weten en inzage hebben in de details. Er moet immers getoetst én gebouwd worden overeenkomstig het Bouwbesluit.
3. Opties ook verwerken in de tekeningen
Wanneer er bijvoorbeeld een rijtjesblok aan woningen wordt gebouwd, bieden aannemers meestal optiemogelijkheden (uitbouw, dakkapel, verbreding badkamer, etc.). Bij de gemeente verleenden ze een vergunning vaak op basis van de tekeningen en berekeningen zonder deze opties, als deze voortijdig nog niet bekend waren. Het grote verschil met de Wkb situatie is dat, ook al is een optie vergunningsvrij, de opties wel in de tekeningen en berekeningen opgenomen moeten worden. Voor elke woning moeten er dus nieuwe stukken komen als de opties bekend zijn.
4. Dossiervorming
Het Wkb proces is erop ingericht dat beter aantoonbaar wordt gebouwd volgens het Bouwbesluit en er aantoonbare kwaliteit geleverd wordt. Dit wordt bewerkstelligd door een verplicht ‘dossier bevoegd gezag’. Dit bouwdossier wordt opgemaakt door de Kwaliteitsborgers, maar moet ingevuld worden met documenten en foto’s van de bouwer. Bij bouwbedrijven komt hierdoor de noodzaak om goed te documenteren. Het doel van het dossier is namelijk het overtuigen van de Kwaliteitsborger, opdrachtgever en het bevoegd gezag dat het bouwwerk voldoet aan alle geldende regelgeving.
5. Een uniforme werkwijze
In de Wkb situatie maakt het niet meer uit of u in gemeente Vlieland of in gemeente Zwolle uw bouwproces laat controleren. De werkwijze wordt meer uniform. Kleine gemeenten hadden vaak niet de uitgebreide kennis in huis of werd beoordeeld op basis van ervaring. Dat kan straks niet meer. Alles moet aantoonbaar worden.
6. Niet verder kunnen zonder bewijsvoering
Een toezichthouder van de gemeente kwam af en toe op de bouw. De bouw gaat gewoon continu door, dus soms was de toezichthouder te laat om iets daadwerkelijk te controleren. Dan was bijvoorbeeld het beton al gestort en kon de wapening niet meer gecontroleerd worden. Met de Wkb kan dit niet meer. Een bouwer moet aantonen dat de wapening voldoet. Dan wel de Kwaliteitsborger stelt dit vast voorafgaand aan het storten. Heeft de bouwer geen goede bewijslastvoering overhandigd of is de Kwaliteitsborger zelf niet op het werk geweest, dan kan niet worden vastgesteld dat de fundering voldoet.
Een constructeur van de gemeente toetste niet op risico’s maar puur of iets voldoet of niet. Een Kwaliteitsborger kijkt naar de risico’s. Wat is de risico van deze bouwwijze? Als de wapening bijvoorbeeld niet goed gelegd wordt, kan het instorten. Daarom vraagt een Kwaliteitsborger bewijsvoering en foto’s dat de wapening daadwerkelijk goed gelegd is. Dat vroeg de gemeente nooit. Een constructeur van de gemeente hoeft namelijk niet de bewijsvoering vast te leggen.
7. Ook kleine aannemers moeten aan dossiervorming doen
Een voorbeeld uit de praktijk: een kleine verbouwing bij een particulier diende als proefproject. De jonge aannemer had nog nooit van de Wkb gehoord. Deze persoon moest de Kwaliteitsborger bewijslasten gaan leveren dat het juiste beton was gestort en dat met de muurplaten en ankers alles goed was gegaan. Deze persoon is echter gewend om in zijn eentje gewoon door te werken. Hij dacht er niet meer aan foto’s te maken gedurende werkzaamheden.
Kortom, voor deze jonge aannemer was het een hele aanpassing om de gevraagde documentatie aan te leveren. Grote aannemers hebben vaak al een intern kwaliteitsborgingssysteem. Vanuit de directie vraagt men al om een check of alles goed is gebouwd. Een eenpitter hoefde voorheen alleen verantwoording aan de opdrachtgever af te leggen. Straks moet ook de eenpitter ook verantwoording afleggen aan de Kwaliteitsborger.
De wijzigingen op een rij
De Kwaliteitsborger heeft als plicht dat georganiseerd aantoonbaar wordt voldaan aan het Bouwbesluit. En om deze aantoonbaarheid te bewerkstelligen, verandert het bouwproces. Zaak dus om u daar goed op voor te bereiden en u in te lezen. Wilt u weten wat er voor u verandert met ingang van de Wkb? Daarvoor hebben onze specialisten een factsheet ontwikkeld waarbij alle veranderingen handig op een rij staan. Zo heeft u inzage in wat er precies verandert na invoering van de wet.
Onderwerpen:
